Hentbol; el ile oynan, belirli kurallar ve saha ölçülerinde, maç esnasında yedi kişinin sahada as oyuncu olarak diğer dokuz kişinin ise kenarda yedek oyuncu olarak beklediği toplam on altı oyuncudan oluşan iki takımın mücadele ettiği; futbol, basketbol ve voleyboldan sonra dünyadaki en popüler dördüncü takım sporudur
Hentbol, ilk önce birçok spor branşının da ortaya çıktığı milattan önce 600 yıllarındaki Antik Yunan döneminde el topu oyunu olarak oynanmaya başlamıştır. Daha sonra Alman şair ve bestekar Walther von der Vogelwide (1170-1230) eserlerinde top yakalama oyunu (Catch Ball Games) kavramından söz etmiştir. Günümüzde oynanan hentbola benzeyen bu oyun, detaylı ve kurallı olarak ilk defa Walther von der Vogelwide tarafından anlatılmıştır. Modern hentbolun şu anki kurallara yakın kuralları 1897 yılında Danimarka’da belirlenmiştir. İlk zamanlarda sahada 11 kişi ile oynanan oyun daha sonra 7 kişiyle sınırlandırılmış ve saha ölçüleri genişletilerek daha büyük bir sahada oynanmaya başlamıştır.
Hentbol’un kurucusu Danimarkalı beden eğitimi öğretmeni Holger Nielsen olarak bilinmektedir. 1848 yılında beden eğitimi öğretmenliği yaparken belirlediği kurallar ve metotlar ile “Handball Spiel” adı verilen oyunu oynatmıştır. 1915-1917 yılları arasında ise Max Heiser Berlin’de bir spor okulunda müdürken hentbol oyununun gerçek yapısını kurmuştur. Diğer Avrupa ülkelerinde de hentbol oyununun gelişimi görülmüştür fakat tüm dünyaya yayılmasındaki asıl rolü Berlin’deki Alman Yüksek Beden Eğitimi Okulu oynamıştır. Alman Yüksek Beden Eğitimi Okulu’nda öğretmenlik yapan Karl Schelenz, okuldaki yabancı öğrencilere hentbol oyununu öğretmiştir ve öğrenciler de bu sporu kendi ülkelerine götürmüşlerdir.
Hentbolun önceleri Max Heiser’in kurduğu yapıyla eğitsel bir jimnastik oyunu olarak oynandığı bilinmektedir. Ardından 1917-1920 yılları arasında eğitsel bir oyun olmaktan çıkmış, hentbol bir spor dalı olarak tanımlanmış ve o zamanki kurallara göre oynanmaya başlanmıştır.
Hentbol sporu 1924-1925 yılları arasında uluslararası bir nitelik kazanmıştır. 13 Eylül 1925 yılında ilk uluslararası hentbol karşılaşması Almanya ile Avusturya arasında oynanmıştır. O maçta Avusturya Almanya’yı 6-3 skorla yenmiştir. 1926 yılı ağustos ayında Uluslararası Amatör Atletizm Federasyonu tarafından Hollanda’nın Deen Haag şehrinde yapılan 8. Kongresinde hentbol sporunu daha yaygın hale getirmek için çeşitli devletlerin temsilcilerinden oluşan bir komisyon kurulmasına karar verilmiştir. Hentbol sporu 4 Ağustos 1928 tarihinde Hollanda’nın Amsterdam şehri stadında yapılan Uluslararası Amatör Hentbol Federasyonu kuruluş kongresinden sonra, ayrı bir federasyon tarafından yürütülmeye başlanmıştır. Böylece hentbol dünyadaki sevilen sporlar arasına girmiş ve gereken yerini almıştır. İlk oyun kuralları kitabı yine bu dönemde basılmış olup, Almanca, İngilizce ve Fransızca olarak yayımlanmıştır.
Önceki senelerde sadece açık havada oynanan hentbol oyunu 1934 yılında Kopenhag’da yapılan İsveç ve Danimarka arasında yapılan müsabaka ilk kez kapalı salonda oynanmıştır. Maçı 18-12 skorla Danimarka’yı yenen İsveç kazanmıştır. Bu tarih aynı zamanda salon hentbolunun başlangıç tarihi olarak literatüre geçmiştir.
Hentbolun olimpiyatlara alınması konusu 1936 yılında Berlin’de kararlaştırıldıktan iki sene sonra ilk dünya şampiyonası 1938 yılında gerçekleştirilmiştir. İlk müsabaka Almanya ve Danimarka arasında oynanmıştır. İlk dünya şampiyonluğu unvanını ise Almanya kazanmıştır.
1946 yılında Basel’de Danimarka, İsviçre, İsveç, Finlandiya, Norveç, Hollanda, Polonya ve Fransa katılımıyla yapılan bir kongre sonucu Uluslararası Hentbol Federasyonu’nun kurulmasına karar verilmiştir. katılmıştır. İkinci dünya savaşında tüm spor branşlarında olduğu gibi hentbolda da olan durgunluk bitmiş ve kısa süre sonra yeniden gelişmeye başlamıştır. Daha sonraları açık havada oynanan hentbolun yerini salonda oynanan hentbol almıştır. 1936 yılında başlayan olimpik spor olma serüveni 1972 yılında tamamlanarak Hentbol sporu resmen olimpik sporu haline gelmiştir.
Uluslararası Hentbol Federasyonu’na (IHF) 147 ülke üye olup, merkezi Basel İsviçre’dir.
Hentbol, ülkemizde ise ilk kez 1927-1938 yılları arasında açık havada oynanmaya başlamıştır. Öncülüğünü -yukarıda belirtildiği gibi- Almanya Yüksek Beden Eğitimi Okulu’nda Karl Schelenz’in öğrencileri olan beden eğitimi öğretmenleri Hüsamettin Güreli, Zeki Gökışık ve Nafi Tağman görev aldıkları askeri okullarda yapmışlardır. Ülkemizde ilk resmi saha el topu kuralları 1934 yılında Türkiye İdman Cemiyeti İttifakı tarafından yayımlanmıştır.
Ülkemizde ilk resmi maç 1938 yılında oynanmıştır. 1942-1943 sezonunda İstanbul Hentbol Ligi kurulmuştur. 1945 yılında ilk kez Türkiye Şampiyonası düzenlenmiştir ve Kara Harp Okulu Hentbol Takımı ilk Türkiye şampiyonu olmuştur.
1945 yılı ve sonrasında okullarda bayanlar arası 15’er dakikalık iki devreden oluşan salon hentbol müsabakaları yapılmıştır. 1958 yılında ise o zamanki federasyon başkanı olan Vahit Çolakoğlu’nun çabalarıyla “Voleybol El Topu” adı altında Türk hentbolu yeni bir kimlik kazanmıştır. Ülkemizde salon hentbolu ile ilgili ilk ciddi çalışmalar 1974-1975 yılları arasında yapılmıştır. 1975 yılında Gazi Eğitim Enstitüsü ve Ankara Spor Akademisi öğretim üyesi Yaşar Sevim, salon hentbolu kurallarını derleyerek ilk kez kitap halinde yayımlamıştır.
Büyük uğraşlar sonucu 4 Şubat 1976 tarihinde Türkiye Hentbol Federasyonu kurulmuştur. Federasyon Başkanlığı görevine Almanya Köln Spor Akademisinde 4 yıl süre ile hentbol, basketbol, futbol, voleybol, antrenman bilgisi konularında ihtisas öğrenimi gören Yaşar Sevim getirildi. Federasyonun kurulmasıyla 1977 yılından itibaren üniversitelerin Beden Eğitimi ve Spor bölümlerinde hentbol bilim dalı kurulmuştur.
Bu gelişmelerden sonra açılan hakemlik ve antrenörlük eğitim programlarıyla birlikte Türk hentbol sporu kurumlaşmaya başlamıştır. İlerleyen yıllarda antrenör ve hakem sayısının artışı ile Türk hentbol sporu daha çok büyümüştür
Tabanını okulların oluşturduğu bu spor daha sonraları M.T.A., Beşiktaş, İstanbul Bankası Yenişehir, İ.T.Ü., Kolej, Arçelik, Simtel, Taç spor, Çukobirlik, Hacettepe, Karşıyaka, İzmir spor, Eti spor, Eskişehir Kılıçoğlu Toprak spor, Pertevniyal ve isimlerini sayamayacağımız Konya, Adana, Eskişehir, Mersin, Trabzon, Rize, Bursa gibi illerimizdeki kulüplerimizin desteği ile daha da yaygınlaşmış ve gelişmiştir.
1978 yılında Bursa’nın farklı bölgelerinden seçilen 26 sporcuyla ilk A milli erkek takım kampı gerçekleştirilmiştir. Söz konusu kampa teknik direktörlük yapan isim o tarihte aynı zamanda federasyon başkanlığı yapan Yaşar Sevim’dir. Sevim, bir yıl sonra federasyon başkanlığı görevinden ayrılarak takip eden 10 yıl boyunca teknik direktörlük görevini sürdürmüştür. O tarihte milli takımımız ilk resmi maçını Akdeniz Oyunları’nda Mısır Milli Hentbol Takımı ile yapmıştır ve 31-16 skorla yenilgiye uğramıştır.
1983 yılında ise A Milli Hentbol Bayan Takımımız, ilk uluslararası müsabakasını Bulgaristan’da Bulgaristan Milli Takımı ile yapmıştır ve 28-12 skorla yenilgiye uğramıştır.
1992 yılında İzmir’de ve Türkiye, Romanya, Bulgaristan ve Yunanistan’ın katılımıyla yapılan Balkan Şampiyonası’nda Türkiye Genç Milli Hentbol Erkek Takımı Balkan Şampiyonu olmuştur.
1993’ün haziran ayında ilk kez Balkan Şampiyonası’nda Yıldız Milli Erkek Takımı ikincilik ve Yıldız Kadın Milli Takımımız ise üçüncülük elde etmişlerdir. Kasım ayında ise A Milli Hentbol Erkek takımımız Türk Hentbol tarihinde ilk kez Balkan şampiyonu olmuştur.
1994 yılında ise takımımız Balkan Yıldız Bayanlar Şampiyonası’nda birinci olmuştur, 1995 yılı ocak ayında Dünya Üniversitelerarası Hentbol Şampiyonası’nda ikinci olmuş, Eskişehir’de yapılan Büyükler Hentbol Şampiyonası’nda milli takım Balkan şampiyonluğuna ulaşmıştır.
Emir Duman | Antrenör
instagram: eemirduman
